Ασφάλιση. Μία ανάγκη που γεννήθηκε μαζί με τον άνθρωπο

Ο άνθρωπος, από τα πρώτα του βήματα στη γη, αυτό που αναζητούσε ήταν η ασφάλεια για να μπορέσει να προστατευτεί από κάθε κίνδυνο. Ο προϊστορικός άνθρωπος κατέφυγε στα σπήλαια για να προφυλαχτεί και να ζήσει. Αργότερα, ο λόγος που τον ώθησε να οργανώσει τη ζωή του σε κοινωνίες δεν ήταν άλλος από την ανάγκη του να νιώθει ασφαλής. Να μπορεί, δηλαδή, να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες με τη δύναμη της ομάδας. Η ασφάλιση έχει ιστορία που ξεκινά από τον αρχαίο κόσμο. Με τους αιώνες, έχει εξελιχθεί σε έναν ουσιαστικό και καθοριστικό παράγοντα προστασίας των ανθρώπων από διάφορους κινδύνους. Ο κλάδος της ασφάλισης σήμερα βρίσκεται συνεχώς σε ανοδική πορεία και αποτελεί, δικαίως, μία σημαντική πτυχή της κοινωνίας και της οικονομίας. Κάνοντας μία σύντομη ιστορική αναδρομή θα δούμε ότι οι πρώτες μορφές ασφάλισης συναντιούνται κάπου το 3000 π.χ. σε Βαβυλώνιους και Κινέζους εμπόρους. Οι έμποροι αυτοί για να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο την απώλεια αγαθών όταν εκείνα ταξίδευαν με πλοία σε "επικίνδυνα" νερά, τα μοίραζαν σε διαφορετικά πλοία, έτσι ώστε ακόμα κι αν κάποιο από αυτά χανόταν, κάποια άλλα να έφταναν πάντα στον προορισμό τους. Με αυτόν τον τρόπο εξασφάλιζαν ότι η ζημιά δε θα ήταν καταστροφική.

Άλλος σημαντικός ιστορικός σταθμός για την ασφάλιση είναι ο γνωστός Κώδικας του Χαμουραμπί. Χρονολογείται γύρω στο 1750 π.χ. και αποτελεί τον πρώτο γραπτό νόμο της ιστορίας. Εκτός από τους ακραίους κανόνες όπως για παράδειγμα: "Αν ο γιος χτυπήσει τον πατέρα του, τότε τα χέρια του γιού θα κοπούν”, στον νόμο αναφέρεται επίσης, ότι αν ένας έμπορος πληρώνει ένα ασφάλιστρο δανείου σε κάποιον αντισυμβαλλόμενο για την αποστολή αγαθών, δεν θα του επιστρέψει το δάνειο εάν τα αγαθά χαθούν ή κλαπούν. Ουσιαστικά εδώ, ο έμπορος που λαμβάνει το δάνειο πληρώνει στον δανειστή ένα επιπλέον χρηματικό ποσό σε αντάλλαγμα την εγγύηση ότι το δάνειο θα ακυρωθεί εάν κλαπεί η αποστολή που περιλαμβάνει τα αγαθά...και κάπως έτσι η ασφάλιση γεννήθηκε και επίσημα!

Στη χώρα μας η έννοια της ασφάλισης συναντιέται στην Αρχαία Ελλάδα στην ασφαλιστική κάλυψη των εξόδων κηδείας, μέσω ενός συστήματος που οργανώθηκε από θρησκευτικές και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Επίσης, είναι γνωστό ότι ο Σόλων (περ. 639-559 π.Χ.) ο σημαντικός Αθηναίος νομοθέτης, ο φιλόσοφος, ο ποιητής και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδος, στα πλαίσια των νομοθετικών μέτρων που έλαβε συμπεριέλαβε και τον πρώτο ασφαλιστικό νόμο που όριζε την κάλυψη των εξόδων κηδείας. Δημιουργήθηκαν, λοιπόν, για τον σκοπό αυτό εταιρίες που είχαν σαν αντικείμενο την αλληλοβοήθεια, την αμοιβαιότητα και τον καταμερισμό των κινδύνων, πέρα από τα έξοδα κηδείας έχοντας, πλέον, κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Όμως, και στη Ρόδο περίπου στο 1000 έως 800 π.Χ., οι κάτοικοι δημιούργησαν τον «γενικό μέσο όρο» που έδινε τη δυνατότητα σε ένα σύνολο εμπόρων να πληρώσουν για να ασφαλίσουν τα αγαθά τους που μεταφέρονταν μαζί. Τα ασφάλιστρα που συγκεντρώνονταν θα χρησιμοποιούνταν για να αποζημιωθεί όποιος έμπορος είχε χάσει τα προϊόντα του κατά τη μεταφορά, ή λόγω βύθισης του πλοίου. Στη Ρώμη το 600 π.χ. καθιερώνονται τα "φιλανθρωπικά σωματεία" τα οποία αναλάμβαναν τη φροντίδα των οικογενειών όταν μέλη τους έφευγαν από τη ζωή, ενώ παράλληλα κάλυπταν τα έξοδα κηδείας τους. Τον 12ο αιώνα στην Ανατολία, εισήχθη ένας τύπος κρατικής ασφάλισης που προέβλεπε ότι αν οι έμποροι ληστεύονταν στην περιοχή, το κρατικό ταμείο θα τους αποζημίωνε για τις απώλειές τους. Αυτόνομα ασφαλιστήρια συμβόλαια που δε συνδέονταν με εμπορικά συμβόλαια ή δάνεια εμφανίστηκαν στη Γένοβα τον 14ο αιώνα. Από εκεί προήλθε το πρώτο τεκμηριωμένο ασφαλιστήριο συμβόλαιο το 1347. Το πρώτο βιβλίο για την ασφάλιση γράφτηκε από τον Pedro de Santarém και δημοσιεύτηκε το 1552. Μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα, σε πολλές περιοχές κυριαρχούσε ακόμα η αλληλεγγύη της κοινωνίας που συγκέντρωνε χρήματα για να καλύψει διαφορα ιατρικά έξοδα και κηδείες, όταν οι ίδιοι οι πληττόμενοι αδυνατούσαν να το κάνουν. Πριν από το 1600, η ασφάλιση περιοριζόταν κυρίως στη θάλασσα. Ένα καταστροφικό γεγονός, όμως, στο Λονδίνο τον Σεπτέμβριο του 1666 έφερε στο επίκεντρο και άλλους κινδύνους και πιθανές απώλειες. Μία φωτιά κατέστρεψε 15.000 κτίρια στο Λονδίνο και παρά το γεγονός ότι οι απώλειες ζωής ήταν σχετικά μικρές (μόνο 6 θάνατοι), οι Λονδρέζοι κυριεύθηκαν από τον φόβο της πυρκαγιάς. Βλέποντας την ανάγκη που δημιουργήθηκε, οι ναυτιλιακοί ασφαλιστές δημιούργησαν ασφαλιστικές εταιρείες που προσέφεραν επίσης ασφάλεια πυρκαγιάς. Θα λέγαμε οτι ο ασφαλιστικός τομέας του Λονδίνου, ξεπήδησε από τις στάχτες της Μεγάλης Φωτιάς με οδηγό έναν άνθρωπο ο οποίος ίδρυσε την πιο ισχυρή ασφαλιστική εταιρεία στον κόσμο. Το cafe του Edward Lloyd στην Tower Street ήταν ήδη γνωστό και το μόνο σημείο συνάντησης για εμπόρους και ιδιοκτήτες πλοίων που ήθελαν να πραγματοποιήσουν ασφάλιση για ταξίδια και φορτία. Ο Lloyds του Λονδίνου γεννήθηκε, με σύνθημα το λατινικό «fidentia» δηλαδή «εμπιστοσύνη».

Στην ιστορία των ΗΠΑ, το 1732 ιδρύθηκε η πρώτη ασφαλιστική εταιρεία με έδρα τη Νότια Καρολίνα. Η εταιρία προσέφερε κάλυψη από πυρκαγιά. Αργότερα, το 1750 ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν δημιούργησε μια εταιρεία που συγκέντρωνε εισφορές για την πρόληψη καταστροφικών πυρκαγιών σε κτίρια. Κάπου το 1800, οι ασφαλιστικές εταιρείες εξελίχθηκαν συμπεριλαμβάνοντας στα προϊόντα τους τόσο ασφάλειες ζωής, όσο και πολλές άλλες μορφές κάλυψης. Στην πιο πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας, το 1829 και συγκεκριμένα στη Σύρο ιδρύθηκε η πρώτη ασφαλιστική εταιρία με την επωνυμία «Ασφαλιστικόν Κατάστημα» και αργότερα μετονομάστηκε σε «Ελληνικόν Ασφαλιστικόν Κατάστημα». Άλλες 60 ασφαλιστικές εταιρίες είχαν δημιουργηθεί μέχρι το 1910 μεταξύ των οποίων και η Εθνική Ασφαλιστική, η οποία έδωσε για πρώτη φορά στους πελάτες της την ευκαιρία να κάνουν και ασφάλεια ζωής όταν, μέχρι στιγμής, όλες οι άλλες εταιρίες περιορίζονταν στις ασφάλειες μεταφορών και πυρός. Σήμερα, η ασφάλιση είναι μία σημαντική επιστήμη και η σύντομη αναδρομή στο παρελθόν επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα της για τον άνθρωπο και το πόσο αναπόσπαστο για τη ζωή του κομμάτι είναι.